ΕΙΧΑΜΕ συναντηθεί με τον Δανέλλη μαζί πριν από περίπου ενάμιση χρόνο σε μια κουβέντα για την αστυνομική λογοτεχνία στο Ζάππειο και ντρέπομαι που το λέω, αλλά είναι το πρώτο βιβλίο του που διαβάζω. Αν έχω καταλάβει καλά βέβαια, όλα τα βιβλία του είναι αρκετά διαφορετικά σε ύφος και από μια άποψη ίσως ήταν καλό που άρχισα με αυτό, το οποίο βρήκα εντελώς του γούστου μου.

Ο (αντι)ήρωάς μας είναι ένας εκτελεστής. Ένας εκτελεστής που έχει γεράσει επικίνδυνα. Που μπορεί ακόμη να εκτελεί σε απόλυτο βαθμό τα συμβόλαιά του, αλλά παράλληλα ζει με τον δικό του κώδικα τιμής. Κάθε φορά κι ένας νέος στόχος, ένας νέος νεκρός. Ώσπου μια μέρα βλέπει μια γυναίκα, την οποία δεν μπορεί να βγάλει απ’ το μυαλό του. Κι αυτό δεν είναι καλό για κάποιον που κάνει το δικό του επάγγελμα. Που δεν πρέπει να έχει δεσμούς με κανέναν και τίποτα. Δεσμούς που τον κρατάνε. Δεσμούς που μπορεί κάποιος να τους εκμεταλλευτεί εναντίον του…

(…) Η σκέψη μου, χωρίς να το θέλω, πάει στη γυναίκα που συνάντησα έξω απ’ το κλαμπ. Προσπαθώ να την διώξω. Αντιστέκεται. Με κοιτάζει πάνω απ’ τον ώμο της. Με καλεί κοντά της. Χωρίς λόγια, με το βλέμμα. Προσπαθώ να την αγγίξω. Τα μαλλιά της γίνονται κύματα και με τυλίγουν. Χάνομαι μέσα τους, παλεύω να πάρω ανάσα. Όσο παλεύω, τόσο μπλέκομαι στις μακριές τούφες της. Παραδίνομαι. Τα μαλλιά γίνονται νύχτα. Κλείνω τα μάτια μου. Βυθίζομαι. Νιώθω μια μαλακή επιφάνεια να με τυλίγει. Είναι ο καναπές του άντρα που θα σκοτώσω. Είμαι ξαπλωμένος πάνω του. Γύρω μου έρημος. Ο άνεμος σηκώνει σκόνη, αλλά εμένα δεν μ’ αγγίζει. Την σταματάει ένα αόρατο τζάμι. Τα πάντα είναι θαμπά. Μέσα από την αμμοθύελλα εμφανίζεται πάλι εκείνη. Σκαρφαλώνει πάνω μου. Τα μαλλιά της είναι υγρά, στάζουν θάλασσα. Τα μάτια της είναι κεχριμπάρια, στάζουν μέλι. Τα χείλη της είναι κόκκινα, στάζουν αίμα. (…)

Ο ήρωάς μας δεν έχει όνομα. Κανείς δεν έχει όνομα σε αυτή την ιστορία. Το μόνο που χρειάζεται είναι να προχωρά συνεχώς, σκοτώνοντας κάθε πιόνι στη σκακιέρα που βρίσκεται στον δρόμο του. Σκέφτεται να αποσυρθεί. Όμως… Όμως κάποια στιγμή αρχίζει να βλέπει τη «μεγάλη εικόνα» και καταλαβαίνει πως ακόμη κι αυτός είναι ένα πιόνι. Ένα πιόνι που πρέπει να συνεχίσει να σκοτώνει και να κάνει «Ματ» στον Βασιλιά, προτού ο ίδιος σκοτωθεί. Εκτός αν μπορέσει κάπως και ξεφύγει από όλα αυτά…

(…) Αυτή είναι η δικαιοσύνη. Ένα σκυλί έτοιμο να σ’ αρπάξει απ’ τον λαιμό. Εκτός βέβαια αν τα ‘χεις καλά μαζί του. Το χαϊδεύεις πού και πού, του δίνεις στη ζούλα καμιά λιχουδιά, τ’ αφήνεις να πηδάει το πόδι σου. Τότε, ναι, μπορείς να την εμπιστευτείς. (…)

Το βιβλίο έχει πολλά στοιχεία που δεν τα βρίσκεις συχνά σε ένα βιβλίο και μου άρεσαν πολύ. Καταρχάς είναι μικρό, μόλις 140 σελίδες. Ξέρω, οι πιο πολλοί το βρίσκουν αρνητικό αυτό, αλλά εμένα μου αρέσουν τα μικρά βιβλία, με μια ή το πολύ δύο ιστορίες. Επίσης, δεν αναφέρονται παρά ελάχιστα ονόματα στην ιστορία. Σχεδόν όλοι οι ήρωες αποκαλούνται με κάποιο χαρακτηριστικό τους, ο εκτελεστής, ο καραφλός, ο μουστάκιας, ο εφοπλιστής, ο δικηγόρος κ.ο.κ., οπότε ξεχάστε τις σημειώσεις των σκανδιναβικών ονομάτων που γράφατε σε χαρτάκι δίπλα σας μέχρι σήμερα. Είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο, ενεστώτα, με κοφτές προτάσεις και όλο το βιβλίο είναι ένας εσωτερικός μονόλογος! Απίστευτο, ναι, αλλά δεν υπάρχει ούτε ένας διάλογος!

Ο Δανέλλης έγραψε ένα σπουδαίο υπαρξιακό νουάρ με έναν αντιήρωα που, στο τέλος, μάλλον θα σας κάνει να τον συμπαθήσετε.

Εκδόσεις Καστανιώτη. Βαθμολογία 8,5/10.

ΕΙΧΑ καιρό να διαβάσω βιβλίο Έλληνα συγγραφέα και να με εντυπωσιάσει τόσο ευχάριστα η γλώσσα του. Όταν γράφει κάποιος ένα σύγχρονο αστυνομικό μυθιστόρημα, είναι δύσκολο να ισορροπήσει ανάμεσα στην απλή, καθημερινή γλώσσα και στην επιτηδευμένη. Συνήθως δε, συμβαίνει το δεύτερο, στην προσπάθεια του συγγραφέα να μην κατηγορηθεί ότι δεν ξέρει να γράφει λογοτεχνία. Πρέπει όμως να βρει τη χρυσή τομή, να είναι απλός αλλά όχι απλοϊκός και από την άλλη να μην παρασυρθεί, να μη γίνει φιγουρατζής και να αραδιάσει απλόχερα τα άπειρα συνώνυμα, τα δυσεύρετα επιρρήματα και τα δυσνόητα επίθετα που μας χάρισε η γλώσσα μας. Ίσως η λύση είναι το να είσαι αυθεντικός και νομίζω πως -από το λίγο που τον ξέρω- ο Γκόλτσος γράφει όσο όμορφα κι ευγενικά μιλάει.

Ήρωάς μας ο Αλκιβιάδης Πικρός, τριανταπεντάρης συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων, ο οποίος ανακαλύπτει σε ένα βιβλίο ποίησης του πατέρα του, Πύρρου, μια αφιέρωση από κάποιαν Μάιρα Καλάρη. Ο Αλκιβιάδης έχει χάσει τη μητέρα του, Φιλιώ, μόλις λίγους μήνες μετά τη γέννησή του ενώ, εννιά χρόνια μετά, χάνει και τον πατέρα του σε αυτοκινητικό, οπότε βλέπει την αναζήτηση της Καλάρη ως μια ευκαιρία να μάθει περισσότερα για την ιστορία της οικογένειάς του, μιας και ο θείος του Αλκιβιάδη, ο Αλέξανδρος, αδελφός του πατέρα του που ανέλαβε να τον μεγαλώσει μετά τον χαμό του Πύρρου, για κάποιο λόγο αποφεύγει να του πει όλα όσα έγιναν περίπου τριανταπέντε χρόνια πριν, όταν η μητέρα του δολοφονήθηκε από κάποιον κοντά στην Αμερικάνικη πρεσβεία. Κάποιον ο οποίος είχε πριν λίγο καιρό σκοτώσει άλλες δύο γυναίκες… Σύμμαχος του Αλκιβιάδη στην αναζήτηση της αλήθειας, η κοπέλα του, Δήμητρα, φοιτήτρια που σπουδάζει στο Παρίσι…

(…) Η φωνή της ακούστηκε απροσδόκητα κουρασμένη. Τον έψαχνε, λέει, στο τηλέφωνο, το κινητό του συνεχώς κλειστό. Ανησύχησε. Δεν ήξερε κάποιον να τον ξέρει, ποτέ δεν έκανε τόσες μέρες να της μιλήσει, «νόμιζα ότι τέλειωσε», ότι αυτό ήταν όλο, ότι ήταν γραμμένο να κρατήσει έναν χρόνο ακριβώς και πως «αν το ήξερα, θα φρόντιζα να το ζήσω όπως το ζουν αυτοί που ξέρουν ότι δεν υπάρχει αύριο» -λες και το ζούσε διαφορετικά- και πως «αν σκέφτεσαι να συνεχίσεις να μου συμπεριφέρεσαι έτσι, να ξέρεις ότι αυτό δεν θα περάσει εύκολα και ότι δεν θα σε σώσει η απόσταση» -ο τόνος εδώ να αρχίσει να ανεβαίνει- και ότι θα πήδαγε στο πρώτο αεροπλάνο και ότι θα έτρεχε να τον βρει στην Αθήνα ή «στο όποιο κωλομέρος θα βρισκόσουν» και ότι θα τον έβαζε να της διαβάσει «ό,τι νομίζεις ότι γράφεις» (έτσι, επί λέξει) και «για να κρίνω εγώ» πώς αυτός πέρναγε τα βράδια του και αν αυτά που έγραφε άξιζαν τη σιωπή του και την απόσταση -ο τόνος εδώ να αρχίσει να πέφτει- και ότι «με ξέχασες» και ότι «το Παρίσι είναι πάντα εδώ» και ότι «σε περιμένω να με δεις στο φως του βορρά», όπως της είχε υποσχεθεί, και γιατί «εγώ, στα είκοσί μου, έχω μπέσα» και ότι κακώς εκείνη εξελάμβανε -ναι, «εξελάμβανε», έτσι με την εσωτερική αύξηση- τα υπονοούμενά του για υποσχέσεις και τις υποσχέσεις του για όρκο, κι εκείνος να ψελλίζει δικαιολογίες που ο ίδιος ήθελε, εξηγήσεις, και να ανανεώνει την υπόσχεσή του για το ταξίδι του Παρισιού, για να του ψιθυρίσει τότε εκείνη -αλήθεια, πώς μπορεί να ακούγεται κάποιος τόσο δραματικός- τα λόγια της Εσκενάζυ «…αυτά που λες εγώ τ’ ακούω βερεσέ, τα παραμύθια σου τ’ ανθίστηκα πια τώρα. Και το κατάλαβα πως ήμουνα για σε ο πασατέμπος σου για να περνάς την ώρα», και για να κλείσει εκείνη τη γραμμή απότομα, κι αυτός να ακουμπήσει αφηρημένα το κινητό του στο τραπέζι, υπέρβαρος, ναι, ήταν βέβαιος, από το βάρος των τύψεων. (…)

Έτσι. Με μιαν ανάσα. Ένας χείμαρρος χωρίς τελείες, ώστε τελειώνοντας την παράγραφο να νιώθεις κι εσύ ερωτευμένος, όσο αυτοί.

Εκδόσεις Μεταίχμιο. Βαθμολογία 8,5/10

ΤΟ πήρα στα χέρια μου νομίζοντας πως θα διαβάσω άλλο ένα αστυνομικό. Οκέι, λίγο ιδιαίτερο, που δε θα βάδιζε ίσως στα γνωστά σκανδιναβικά ή αμερικάνικα μονοπάτια, πάντως αστυνομικό. Τελειώνοντάς το, έχω δίλημμα.

Ο Γκυστάβ Μεγέρ, είναι ένας διεθνής γκραν μέτρ στο σκάκι, με εξαιρετική μνήμη, η οποία βελτιώθηκε σε απίστευτο βαθμό όταν υποβλήθηκε σε μια χειρουργική επέμβαση για να θεραπεύσει την επιληψία του και κατά τη διάρκειά της -εν αγνοία του- του εμφυτεύθηκε ένα ηλεκτρόδιο στον εγκέφαλο. Βγαίνοντας από το νοσοκομείο όπου είχε πάει να δει τον γιατρό και παιδικό του φίλο, Κλαπμάν, για να του πει πως εξακολουθεί να υποφέρει, τον πλησιάζουν δύο αστυνομικοί για να τον πάνε για ανάκριση και τον βάζουν μαζί τους στο αυτοκίνητο. Καταλαβαίνει πως τον θεωρούν ύποπτο για τον θάνατο της γυναίκας του σε αυτοκινητικό δυστύχημα πριν από λίγες μέρες και σε μια στιγμή πανικού, ανοίγει την πόρτα του αυτοκινήτου, προκαλώντας ένα τρακάρισμα με διερχόμενη μοτοσυκλέτα, γεγονός που του δίνει όμως τη δυνατότητα να εξαφανιστεί…

(…) – Σέρτζιο, θυμάσαι όταν γνωριστήκαμε στην Τουρ Μπλανς… Συμφωνήσαμε πολύ γρήγορα στον ορισμό για τη φιλία…

– Δύο μοναχικοί μαζί;

– Όχι μόνο.

– Νά ΄το, το θυμάμαι: φίλος είναι κάποιος που μπορούμε να του τηλεφωνήσουμε τα μεσάνυχτα για να του ζητήσουμε να μας βοηθήσει να μεταφέρουμε ένα πτώμα και δεν κάνει ερωτήσεις.

Τον ορισμό ακολούθησε μια κίνηση του κεφαλιού, που τον καθησύχασε, κι ένα μακρύ κενό που τον ανησύχησε.

– Ένα πτώμα;

– Χαρτιά. Χρειάζομαι χαρτιά. (…)

Τέλειος ορισμός για τη φιλία ο παραπάνω, δε συμφωνείτε; Έχουμε ξεκάθαρα ένα αστυνομικό, θα σκέφτεστε με βάση όλα τα παραπάνω. Ε λοιπόν, ενώ ξεκινάει έτσι, στην πορεία ο ήρωας εσκεμμένα χάνεται σε φιλοσοφικές αναζητήσεις στο Λονδίνο, το Παρίσι, τη Βιέννη, το Βουκουρέστι, τη Βαρσοβία, για να καταλήξει στην Πράγα, πόλη όπου έζησε το μυθικό Γκόλεμ, το τέρας στο οποίο είναι πλέον σίγουρος ότι έχει μεταμορφωθεί και ο ίδιος. Στο κατόπι του βρίσκεται η Έμμα, η κόρη του, καθώς και η Νίνα, η αστυνομικός που τον ψάχνει. Και μέσα σε όλα, κάθε μέρα ένα νέο άρθρο δημοσιεύεται στο μπλογκ της πεθαμένης γυναίκας του Μεγέρ, άρθρα που όλα τους συζητούν το κατά πόσο βαδίζει η ανθρωπότητα στον σωστό δρόμο, τον δρόμο του ουμανισμού του μέλλοντος, του τρανς, του μέτα ή ακόμα και του μέτα-μεταουμανισμού!

Όπως καταλάβατε, δεν είναι καθόλου ένα τυπικό αστυνομικό. Έχει τον κορμό, τη βάση για μια αστυνομική ιστορία, αλλά έχει πολύ βαθύτερα νοήματα, και καταπιάνεται με τόσα ζητήματα ώστε καταλήγεις να μη σε ενδιαφέρει και τόσο το να μάθεις «ποιος το έκανε». Αρχίζει ως αστυνομικό, τελειώνει ως αστυνομικό, αλλά στο ενδιάμεσο γίνεται ένα ιστορικοπολιτικοφιλοσοφικό μυθιστόρημα. Διαβάστε το μόνο αν έχετε την όρεξη να ξεφύγετε από τα συνηθισμένα.

Εκδόσεις Πόλις. Βαθμολογία 8/10.

Δεν ξέρω αν σας έχει τύχει, αλλά όσον αφορά στην τέχνη, είτε αυτό είναι ένα τραγούδι, μια κινηματογραφική ταινία, ένας πίνακας που θα δω σε ένα μουσείο ή – στην περίπτωσή μας- ένα βιβλίο που θα πέσει στα χέρια μου, ακόμα κι αν αυτό δεν είναι ακριβώς του γούστου μου, μπορώ να (του το) αναγνωρίσω και να πω πως είναι ένα πολύ καλό βιβλίο.

Νομίζω πως κάτι παρόμοιο ένιωσα διαβάζοντας την ιστορία της Άλστερνταλ, η οποία έκανε το ντεμπούτο της στη αστυνομική συγγραφή με αυτήν, ενώ πριν εργαζόταν ως επιμελήτρια βιβλίων. Από την πρώτη στιγμή κατάλαβα πως κρατούσα στα χέρια μου ένα καλοδουλεμένο βιβλίο και δε με απογοήτευσε. Μπορώ ψειρίζοντάς το να βρω ψεγάδια, όπως π.χ. ότι το βρήκα φλύαρο σε ελάχιστα σημεία, ή ότι σε κάποιες στιγμές εστίαζε περισσότερο σε περιγραφές παρά στην πλοκή (προσωπικά γούστα είναι αυτά) ή ότι θα περίμενα, ιδιαίτερα από σκανδιναβικό, να έχει πιο πολλή αγωνία, ειδικότερα αφού διάβασα στο οπισθόφυλλο ότι πρόκειται περί ενός συναρπαστικού θρίλερ με αναπάντεχη (!) εξέλιξη… Αλλά, τέλος πάντων, δεν ήταν ακριβώς έτσι.

ΠΡΙΝ οκτώ χρόνια και κάτι μέρες με πήρε η μάμμα μου τηλέφωνο για να μου πει ότι πέθανε η Ρένα. Δε χρειαζόταν να μου πει κάτι παραπάνω, για να καταλάβω ποια Ρένα. Και το τελευταίο ίχνος απορίας μου εξαφανίστηκε ακούγοντας τη σπασμένη φωνή της, την ώρα που μου το ανακοίνωνε. Με δυσκολία μού είπε κλείνοντας πως θα πήγαιναν το βράδυ απ’ το σπίτι του Τίτου και αν ήθελα να πήγαινα κι εγώ μαζί.

Ήθελα.

Με το που μπήκα στο σπίτι, υπήρχε ήδη πάρα πολύς κόσμος. Δυνατά φώτα, σούσουρο. Έψαξα δεξιά αριστερά, είδα τους δικούς μου. Προχώρησα, αγκάλιασα τον Τίτο. Χαμογέλασα. Δε θυμάμαι να του είπα κάτι. Ούτε καν συλλυπητήρια. Ή μήπως του είπα; Πλησίασε ο παπάς μου. «Τα παιδιά είναι δίπλα», μου είπε. «Πήγαινε κι εσύ, αν θες, να δεις τις φίλες σου…»

Βγήκα έξω στον διάδρομο και πήγα ακριβώς δίπλα. Η κατάσταση εκεί ήταν διαφορετική. Πιο χαμηλός φωτισμός, πηγαδάκια, ποτά, ένας ανοιχτός υπολογιστής. Μου θύμισε άφτερ πάρτι σκηνικό, όπου έχουν μείνει μόνο οι πιο στενοί φίλοι να μαζέψουν και να κάνουν τον απολογισμό της ξέφρενης βραδιάς. Στοίχημα αν αναγνώρισα τρία ή τέσσερα άτομα.

Είδα τη Δάφνη. Ήταν με κάποιες φίλες της μαζί. Έβλεπα τον τρόπο που την πρόσεχαν. Κάθε λίγο και λιγάκι, άπλωναν το χέρι και τη χάιδευαν. Ήθελαν να την κάνουν να νιώσει καλύτερα. Η Δάφνη δεν ήθελε να νιώσει καλύτερα. Δεν ήθελε καν να την ακουμπούν.

Είδα και την Αλεξάνδρα. Ήταν όρθια και μιλούσε σε μια παρέα. Ίσως έλεγε για τις τελευταίες στιγμές, γι’ αυτά που δεν πρόλαβε να πει στη μάνα της. Από την άλλη, μου φάνηκε πως έλεγε ότι είχε προλάβει να της πει πόσο την αγαπά και πόσο θα της λείψει.

Έκανα ένα βήμα για να τους μιλήσω, αλλά οι λέξεις είχαν σκαλώσει. Δεν είχα λόγια να τους πω, κάτι χαζό ή έστω τυπικό. Κάτι, οτιδήποτε. Εκείνη τη στιγμή κατάλαβα πως δεν ανήκα εκεί. Δεν είχα πάει να συλλυπηθώ. Δεν είχα πάει ως φίλος των παιδιών, όπως νόμιζα στην αρχή. Οι φίλοι τους άλλωστε ήταν ήδη εκεί, μαζί τους. Έκανα πίσω και κυκλοφόρησα ακόμα λίγο σαν άγνωστος, ανάμεσα στον κόσμο. Συνειδητοποίησα πως τελικά είχα πάει γιατί αγαπούσα τη Ρένα. Την πιο όμορφη και χαμογελαστή φίλη των γονιών μου. Τη Ρένα που έφτιαχνε την καλύτερη «μακαρονάδα του Τίτου», που χόρευε με τον πατέρα μου κοιτάζοντας τον Τίτο κλεφτά. Γύρισα, φίλησα τη Δάφνη και την Αλεξάνδρα κι έφυγα. Δε θυμάμαι να τους είπα κάτι. Ίσως κατάφερα να πω κάτι τυπικό. Ίσως πάλι, όχι.

Τώρα, οκτώ χρόνια μετά, κάθομαι εδώ και προσπαθώ να θυμηθώ, να ανασύρω μνήμες. Αλλά όσο περνάνε τα χρόνια, ξεχνάω πράγματα. Μπερδεύω αν η Ρένα έφτιαχνε υπέροχα σουτζουκάκια ή μήπως ήταν ντολμαδάκια, αν μας κέρδιζε στα επιτραπέζια ή μήπως ήταν ο Τίτος, αν της άρεσε να κάθεται δίπλα στο τζάκι όταν βλέπαμε το White Christmas στο πατρικό μου, ή την έπαιρνε ο ύπνος στον καναπέ πριν καν ξεκινήσει η ταινία. Σαν να κρατάω στο χέρι μια φωτογραφία, όπου όλες οι λεπτομέρειες διακρίνονται κανονικά, εκτός από το σημείο που απεικονίζεται εκείνη. Σαν φωτογραφία, όπου εκεί ακριβώς που είναι η Ρένα, γίνεται θολή και εκτός εστίασης. Πάντως σίγουρα διακρίνω πως είναι ακόμα όμορφη και χαμογελαστή, όπως μου αρέσει να τη θυμάμαι.