ΑΥΤΟ είναι το δεύτερο βιβλίο του Κερ που διαβάζω. Είχα ξεκινήσει με τις Βιολέτες του Μάρτη από την Τριλογία του Βερολίνου, αλλά ομολογώ πως επειδή κατά 99% διαβάζω στο κρεβάτι πριν κοιμηθώ, κάθε φορά που έλεγα να πιάσω την τριλογία στα χέρια μου, όπως την έβλεπα έτσι ογκώδη και βαριά, την άφηνα και διάλεγα κάτι άλλο. Το περίεργο είναι πως ξέρω πολύ κόσμο που ως επί το πλείστον διαβάζει στο κρεβάτι και ταλαιπωρείται από τα πολύ βαριά βιβλία, οπότε δεν είμαι σίγουρος αν η λογική των εκδοτών και του «εκτυπώνω πιο φτηνά όλα τα βιβλία μαζί» στέκει. Για μένα πάντως υπερισχύει η λογική του «δεν σας αγοράζω πια, τόσο χοντρά που γίνατε».

Ήρωας μας και πάλι ο Μπέρναρντ -ή Μπέρνι- Γκούντερ, αστυνόμος του εγκληματολογικού στο Βερολίνο. Βρισκόμαστε στο 1941. Φθινόπωρο. Ο Γκούντερ μόλις έχει επιστρέψει από τα ανατολικά ξέροντας πως δεν μπορεί πλέον να διαγράψει ή να ξεχάσει όλα όσα έκανε εκεί. Η πορεία του προς την Κόλαση είναι σίγουρη και αδιαπραγμάτευτη. Σε μια υπόθεση δολοφονίας ενός Ολλανδού εργάτη, γνωρίζεται με την Αριάνε, το κορίτσι της γκαρνταρόμπας ενός μπαρ, την οποία και ψιλο-ερωτεύεται. Ξαφνικά ενημερώνεται πως πρέπει να διακόψει τις έρευνες του, γιατί ο Ράινχαρντ Χάιντριχ, προστάτης του Ράιχ στη Βοημία και Μοραβία, τον καλεί για αδιευκρίνιστο λόγο στο εξοχικό του στην Πράγα. Ο Γκούντερ, μην έχοντας την επιλογή να αρνηθεί την πρόσκληση και την συνύπαρξη του εκεί με αξιωματούχους των Ες Ες και της Γκεστάπο, αποφασίζει να πάρει την Αριάνε κρυφά μαζί του στην Πράγα, για να συναντιόνται όποτε τους δίνεται η ευκαιρία. Ο μυστηριώδης θάνατος όμως του λοχαγού Κούτνερ, τέταρτου υπασπιστή του Χάιντριχ, σε ένα δωμάτιο του σπιτιού κλειδωμένο από μέσα, αλλάζει όλα τα δεδομένα.

(…) Η έρευνα ενός φόνου το φθινόπωρο του 1941 ήταν σαν να συλλαμβάνεις κάποιον για αλητεία την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης. Έκανα όμως ό,τι με διέταξαν και άρχισα να προχωρώ στις αναγκαίες κινήσεις που θα έκανε ένας σωστός αστυνομικός. Τι επιλογή είχα εξάλλου; Εκτός των άλλων έτσι κρατούσα το μυαλό μου μακριά απ’ όσα γίνονταν αλλού, στα ανατολικά. Πάνω απ’ όλα κρατούσα το μυαλό μου απασχολημένο και δεν είχα την αίσθηση, που μεγάλωνε συνεχώς, ότι βρίσκομαι στο χειρότερο μέρος του πλανήτη μόνο και μόνο για να συνειδητοποιήσω τελικά ότι το χειρότερο μέρος του πλανήτη βρίσκεται μέσα μου. (…)

Όλοι οι αξιωματούχοι των ναζί που βρίσκονται εκεί μαζί του είναι ύποπτοι. Ο Γκούντερ παίρνει το «οκέι» του Χάιντριχ και ξεκινάει τις ανακρίσεις. Οι δολοφόνοι χιλιάδων αθώων, πρέπει τώρα να βρουν άλλοθι για το φόνο ενός συναδέλφου τους. Στην πορεία των ερευνών αντιλαμβάνεται τον πραγματικό λόγο που τον κάλεσε εκεί ο Χάιντριχ και καταλαβαίνει πως τα πράγματα ίσως να είναι λίγο διαφορετικά απ’ ότι φαίνονταν στην αρχή.

(…) Ένα μεγάλο μέρος από τη δουλειά της αστυνομίας είναι η αστυνομία σε αδράνεια, η αστυνομία σε αμηχανία, η αστυνομία στο πρωινό, στο μεσημεριανό, στον καφέ – αν υπάρχει καφές – και πάντοτε η αστυνομία που κοιτάζει έξω απ’ το παράθυρο, εφόσον υπάρχει παράθυρο. Και όλα συνοψίζονται στο ίδιο πράγμα: ότι το να είσαι επιθεωρητής έχει κυρίως να κάνει με τη συναλλαγή, την πλήξη και την τεράστια απογοήτευση του να γνωρίζεις πως ποτέ δεν είναι έτσι στα βιβλία και στο σινεμά. Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να γίνουν προτού συμβεί κάτι άλλο. Μερικές φορές είναι άλλα εγκλήματα. Και κάποιες φορές είναι δύσκολο να διακρίνεις τη διαφορά – για παράδειγμα όταν περνάει ένας καινούργιος νόμος ή όταν προάγεται ένας αστυνομικός. Αυτό είναι νομομάθεια με το στιλ των ναζί. (…)

Το πραγματικά εντυπωσιακό είναι η αναπαράσταση του ιστορικού πλαισίου της εποχής. Όλοι σχεδόν οι ήρωες είναι υπαρκτά πρόσωπα. Διπλοί πράκτορες, η αντιστασιακή ομάδα «Τρεις Μάγοι», ο προδότης Χ που δίνει πληροφορίες στους βρετανούς. Και μέσα σε όλα αυτά, οι εξιστορήσεις των ναζί για τις… μετεγκαταστάσεις των εβραίων και για την ανάγκη καθαρότητας της άριας φυλής.

(…) Ο Χάιντριχ συνοφρυώθηκε.

«Αυτό είναι όλο;»

Με μεγάλη μου ευχαρίστηση είδα πως το είπε σαν να είχε απογοητευτεί.

«Τι άλλο μπορεί να είναι; Εμένα δεν μου αρέσουν τα σταυρόλεξα, στρατηγέ. Ούτε τα αστυνομικά μυθιστορήματα. Εδώ που τα λέμε, δεν τα αντέχω καν. Εγώ… εγώ είμαι ένας απλός αστυνομικός της παλιάς σχολής. Και με περιγράψατε σχετικά εύστοχα λίγο νωρίτερα, όταν είπατε ότι είμαι εκνευριστικά επίμονος. Δεν έχω το δυνατό μυαλό που νομίσατε ότι έχω. Στην εποχή αυτή δεν θα ήξερα τι να το κάνω. Βλέπετε, κύριε, οι περισσότερες δολοφονίες δεν είναι ιδιαίτερα μυστηριώδεις. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι είναι. Το ίδιο ισχύει και για τη διαδικασία εξιχνίασης των εγκλημάτων. Δεν υπάρχουν μεγαλειώδεις σκηνές αποκάλυψης. Μόνο μικρά στοιχεία. Κι εδώ είναι που μπαίνω εγώ στη μέση. Πράγματι αν η δουλειά ενός αστυνόμου ήταν τόσο δύσκολη όσο φαίνεται στα βιβλία, τότε δεν θα άφηναν τους αστυνόμους να την κάνουν». (…)

Μου άρεσε περισσότερο από τις Βιολέτες του Μάρτη. Μπήκα πιο γρήγορα στο κλίμα και δεν βγήκα ούτε στιγμή. Το τελευταίο μέρος του βιβλίου είναι καθηλωτικό. Εξαιρετικός ο κεντρικός ήρωας, απαραίτητο συστατικό σε ένα επιτυχημένο αστυνομικό μυθιστόρημα.

Εκδόσεις Κέδρος. Βαθμολογία 7,5/10

ΔΕΝ είχα ξαναδιαβάσει Φίλιπ Κερ. Μου είχε μιλήσει ο Νίκος γι’ αυτόν, διαβάζοντας τις κριτικές μου για τους σκανδιναβούς. Μου είχε πει συγκεκριμένα «Φτάνει με τους Βόρειους Ευρωπαίους εκτός και εάν πρόκειται για την Σάρα Λουντ…», προφανώς για να με πειράξει, μιας και η Δανή ηρωίδα Σάρα, παίρνει σάρκα και οστά από το χέρι Άγγλου συγγραφέα, του Χιούζον*. Στην κουβέντα που κάναμε μετά το σχόλιο του αυτό, προέκυψε και ο Κερ με την τριλογία του. Τα Χριστούγεννα λοιπόν τυχαία η Χαρά μου χάρισε τη Μοιραία Πράγα και σκέφτηκα πως επιτέλους θα διάβαζα κάτι από Κερ. Το αναφέρω όμως τυχαία στο Νίκο και μου απαντάει πως δε γίνεται να ξεκινήσω από το τέλος. Κάθε βιβλίο στη σειρά του. Και έτσι, τί να κάνω; Αναγκάστηκα και ρώτησα τη Χαρά, μήπως και κατά τύχη είχε την τριλογία.

Ω ναι, την είχε! 🙂

Σήμερα θα σας μιλήσω για το πρώτο βιβλίο της τριλογίας, τις Βιολέτες του Μάρτη. Έτσι λοιπόν ονόμαζαν οι βετεράνοι του κόμματος των Ναζί –οι Alter Kämpfer- όλα τα νέα μέλη, τα μέλη δηλαδή που μπήκαν στο κόμμα από τις 24 Μαρτίου 1933 και μετά, αφότου παραχωρήθηκε στον Χίτλερ όλη η νομοθετική εξουσία από το Ράιχσταγκ και άρχισε η περίοδος που είναι περισσότερο γνωστή ως «Τρίτο Ράιχ». Οι Βιολέτες του Μάρτη -ή αλλιώς Märzveilchen- ήταν τα μέλη που δεν πολύ-πίστευαν στις ναζιστικές αρχές αλλά μπήκαν στο κόμμα όταν ήταν σίγουροι πως θα κυβερνούσε και θέλησαν να επωφεληθούν, μα κυρίως να μην… κακοπέσουν.

(…) Το κυριότερο χαρακτηριστικό της ζωής υπό το καθεστώς του εθνικοσοσιαλισμού είναι η διαφθορά – με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η κυβέρνηση έδωσε στοιχεία σχετικά με τη διαφθορά που επικρατούσε σε διάφορα πολιτικά κόμματα την εποχή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, αλλά αυτό δεν ήταν τίποτα σε σύγκριση με τη διαφθορά που επικρατεί σήμερα(…)

Βρισκόμαστε στο Ναζιστικό Βερολίνο το 1936, λίγες μέρες πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες. Ήρωας μας ο Μπέρνι Γκούντερ, πρώην αστυνομικός που πλέον εργάζεται ως ιδιωτικός ερευνητής (και όχι ντετέκτιβ όπως διορθώνει και ο ίδιος τους συνομιλητές του!). Ο εκατομμυριούχος Χέρμαν Σιξ τον προσλαμβάνει για να βρει ένα διαμαντένιο κολιέ που του ανήκει και που κλάπηκε από το χρηματοκιβώτιο της κόρης του Γκρέτε, όταν βρέθηκαν η ίδια και ο σύζυγος της Πολ Πφαρ, απανθρακωμένοι.

(…) «Σας ευχαριστώ», είπε με γουργουριστική φωνή. Ακουγόταν ειλικρινά κολακευμένη. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν μπορείς ποτέ να κολακεύσεις αρκετά μια γυναίκα, με τον ίδιο τρόπο που δεν μπορείς ποτέ να δώσεις αρκετά μπισκότα σ’ ένα σκύλο. (…)

Ο Γκούντερ δε γουστάρει τους Ναζί και είχε έναν πολύ σημαντικό λόγο να φύγει από την αστυνομία, όταν άρχισαν οι εκκαθαρίσεις των αποκαλούμενων αναξιόπιστων αξιωματικών. Το μόνο που θέλει πλέον είναι να κάνει καλά τη δουλειά του και να βγάλει όσα πιο πολλά χρήματα μπορεί. Γι’ αυτό και δεν αρνείται να αναλάβει παράλληλα μια δεύτερη υπόθεση που προέκυψε ερευνώντας την πρώτη, την εξαφάνιση ενός Πρώσου ατζέντη έργων τέχνης, του Γκέρχαρντ Φον Γκρις, ο οποίος έχει κάποιες επικίνδυνες σχέσεις με ξεχωριστά άτομα του ναζιστικού καθεστώτος.

(…) Απ’ ότι φαίνεται, είχα όρεξη να σκοτώσω. Συμβαίνει συχνά σε περιπτώσεις ανθρωποκτονιών· ο δολοφόνος προθερμαίνεται για το κύριο έγκλημα με το να βγάζει απ’ τη μέση μερικά αθώα θύματα, όπως κατοικίδια ζώα. (…)

Η όλη ιστορία και πλοκή είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Έχω μόνο μια βασική ένσταση που δεν είμαι σίγουρος 100% αν είναι θέμα πρωτότυπης γραφής ή μετάφρασης, άλλα τείνω να πιστεύω το πρώτο. Ο Κερ χρησιμοποιεί συνεχώς παρομοιώσεις. Συνεχώς όμως. Το αποτέλεσμα αυτής της υπερβολής ήταν να… γελάω και τελικά να βγαίνω εκτός κλίματος. Δείτε ένα παράδειγμα και θα καταλάβετε:

(…) Η θυρωρός ήταν μια πόρνη τόσο σπασμένη, που λες και την είχαν πετάξει από ψηλά μέσα σε κάποιο λατομείο. Τα μαλλιά της ήταν τόσο φυσικά όσο και το βήμα της χήνας στις ναζιστικές παρελάσεις. Τα χείλη της έμοιαζαν με συνδετήρα και σίγουρα φορούσε γάντι του μποξ την ώρα που τα έβαφε με το κατακκόκινο κραγιόν, ενώ τα στήθη της θύμιζαν ζευγάρι άλογα ζεμένα σε κάρο στο τέλος μιας κοπιαστικής μέρας. Μπορεί να είχε ακόμα πελάτες, αλλά ήταν πιθανότερο να δω Εβραίο στην ουρά κρεοπωλείου, να περιμένει να αγοράσει χοιρινό. (…)

Οκ, καταλάβαμε, ήταν μια γριά πουτάνα. 😉

Εγώ πάντως θα κρατήσω το παρακάτω ως συμβουλή, δεχόμενος εξ ορισμού πως ένα στυλό είναι σίγουρα πιο επικίνδυνο από ένα αναψυκτικό…

(…) Συμφωνίες γίνονται μόνο με άτομα που, όταν σε συναντούν, το πιο επικίνδυνο πράγμα που κρατούν στο χέρι τους είναι ένα αναψυκτικό. (…)

 Εκδόσεις Κέδρος. Βαθμολογία 6,5/10 (Αν δεν είχε όλες αυτές τις παρομοιώσεις, θα του έβαζα σίγουρα καλύτερη βαθμολογία).

* Updated: Ο Νίκος με ενημέρωσε πως ο Χιούζον έγραψε το βιβλίο μετά τη σειρά, της οποίας το σενάριο είχε γράψει ο Δανός Søren Sveistrup