Ψωμί Παιδεία Ελευθερία – Πέτρος Μάρκαρης

ΠΡΙΝ από καμιά δεκαπενταριά χρόνια, η Ζέφη θα έκανε εγκαίνια σε ένα καφέ-μπαρ στο Στόμιο Οξυλίθου, στην Κύμη Ευβοίας και ήθελε βοήθεια από τους φίλους της. Εγώ τότε δούλευα στο καφέ του Γιάννη -του τότε φίλου και νυν άντρα της- στην Α. Παρασκευή και έτσι χρίστηκα μπάρμαν για εκείνη την βραδιά. Η μπάντα που έπαιξε στα εγκαίνια ήταν οι Delivers or Rock, όπως λέγονταν τότε κάτι μαλλιάδες που έπαιζαν metal. Από την άλλη κι εγώ μαλλιάς ήμουν τότε, να και μια φωτογραφία από εκείνη τη βραδιά, για όποιον δε με πιστεύει.

Πριν λίγες μέρες λοιπόν βρισκόμαστε σε έναν παιδότοπο όπου ο Αντρέας έχει βρει έναν συμμαθητή του στο σχολείο, τον Τζουζέπε. Οι γονείς ήταν δίπλα. Ένας γλυκύτατος και χαμογελαστός μαλλιάς με μαύρα, μου συστήνεται ως Γιώργος Διαμαντής. Να, αυτός ήταν.

Κάτι μου έλεγε το όνομα και στην κουβέντα πάνω, κατάλαβα πως ήταν ο δημιουργός και τραγουδιστής του γκρουπ που έπαιξε στην Κύμη, που πλέον λέγονταν σκέτο Delivers. Ο Γιώργος, συν τοις άλλοις, εργάζεται εδώ και χρόνια στις εκδόσεις Γαβριηλίδη και έτσι όταν του είπα πως στο blog μου παρουσιάζω βιβλία που διαβάζω, σκέφτηκε να μου φέρει μερικά.

Και μου έφερε καμιά δεκαριά. Για αρχή.

Το πρώτο βιβλίο που διάλεξα ήταν αυτό, γιατί έχω διαβάσει όλα τα βιβλία της σειράς με τον Αστυνόμο Χαρίτο, καθώς και τα δύο πρώτα της τριλογίας της κρίσεως. Βέβαια, τα διάβασα πριν αρχίσω να γράφω στο blog, οπότε δυστυχώς δεν θα τα βρείτε εδώ. Ήρωας μας ποιος άλλος, ο αστυνόμος Χαρίτος. Διαδραματίζεται στο τώρα, αρχές του 2014, αλλά σε ένα παράλληλο σύμπαν (ίσως όχι μακρινό) όπου στην Ελλάδα έχουμε επιστρέψει στην δραχμή. Η οικονομική κρίση στο απόγειο της, μειώσεις αποδοχών, καθυστερήσεις πληρωμών, νταηλίκια ακροδεξιών και κάθε λογής φασισταριών. Μέσα σε αυτό το κλίμα, κάποιος αρχίζει να σκοτώνει πρόσωπα της γενιάς του Πολυτεχνείου, πρόσωπα γνωστά, πρόσωπα που κανείς δε θα ήθελε να τα βάλει μαζί τους, αφήνοντας μέσω κινητού τηλεφώνου, επαναστατικά μηνύματα που παραπέμπουν στις μέρες της εξέγερσης, σαράντα χρόνια πριν.

(…) Το συμπέρασμα του είναι σωστό και προσθέτει άλλο ένα πετραδάκι στην ασάφεια της υπόθεσης. Μπορεί ο δολοφόνος να είναι ψυχανώμαλος, μπορεί και τρομοκράτης. Μπορεί να εκδικείται τους εκπροσώπους της γενιάς του Πολυτεχνείου, μπορεί όμως και τα δύο θύματα να ήταν μπλεγμένα σε ύποπτα παιχνίδια, που να τους οδήγησαν στο θάνατο. Μπορεί το όπλο να είχε σιγαστήρα, μπορεί και όχι. Το τελευταίο, σε συνδυασμό με το κρύο, αφήνει μηδενικές πιθανότητες να είδε κάποιος κανένα άγνωστο άτομο ή καμιά ύποπτη κίνηση στο χώρο γύρω από τα Νέα κτήρια. Παρ’ όλα αυτά, κάνω την ερώτηση και παίρνω την απάντηση που είχα προβλέψει.

«Όχι, κύριε αστυνόμε, κανείς δεν είδε τίποτα» μου λέει ο Δερμιτζάκης. (…)

Ο Μάρκαρης νομίζω πως κλείνοντας την τριλογία του, θέλησε πιο πολύ να μας μιλήσει για τη χώρα μας, για την κατάσταση στην οποία ζούμε, θεωρώντας ίσως αυτό ως το μεγαλύτερο και το σημαντικότερο έγκλημα. Ενώ δηλαδή και στις άλλες ιστορίες του Χαρίτου υπάρχει πάντα το κοινωνικοπολιτικό κομμάτι, αλλά έρχεται σε δεύτερη μοίρα, εδώ διαβάζουμε πιο πολύ για τις κινήσεις αλληλεγγύης και εθελοντισμού, για το άσυλο αστέγων, για το κοινωνικό ραδιόφωνο, για τις δυσκολίες των αστυνομικών να τα βγάλουν πέρα, με αποτέλεσμα αυτό που ήταν συνήθως το περιβάλλον μιας αστυνομικής υπόθεσης του, να γίνεται τελικά κεντρικό θέμα.

(…) Άλλη μια δέσμη με χαρτάκια υψώνεται στον ουρανό. «Αυτές είναι λιρέτες για τους Ιταλούς φίλους μας. Για να ξέρουν ότι είμαστε δίπλα τους και τους σκεφτόμαστε».

Το τραγούδι αλλάζει και γίνεται ιταλικό.

«Να ρωτήσω κάτι, κύριος;» μου λέει ένας μαύρος που στέκεται δίπλα μου με τη γυναίκα του και παρακολουθεί το θέαμα.

«Ρώτα».

«Εγκώ με γκυναίκα μου ντώσαμε πέντε χιλιάδες ντόλαρς γκια να έρτουμε ευρώ. Και τώρα είμαστε ντραχμή. Πέντε χιλιάδες ντόλαρς γκια ντραχμή;»

«Σε λα βι» του λέει η γυναίκα του, που τον κρατάει από το μπράτσο.

Ρωτάω την Κατερίνα, που πήγε Γαλλικό Ινστιτούτο στη Θεσσαλονίκη, τι σημαίνει το «σε λα βι».

«Έτσι είναι η ζωή» μου μεταφράζει.

Σωστά. Έτσι είναι η ζωή σήμερα. Αύριο, πώς θα ‘ναι; (…)